Nội Dung
Sử dụng máy Mac không khó. Trên thực tế, MacOS được đánh giá là dễ sử dụng hơn so với Windows. Nhưng nếu bạn chưa bao giờ sử dụng Mac trước đây, thì sẽ có một chút kiến thức cơ bản bạn cần nắm đặc biệt là khi bạn đã quen với Windows.
Trong bài viết làm quen với MacOS này, mình sẽ trình bày tất cả những điều cơ bản mà bạn cần để bắt đầu.
Nếu bạn đang chuyển từ Windows sang Mac
Microsoft Windows đã là hệ điều hành thống trị trong nhiều thập kỷ. Ngày nay, Windows vẫn chiếm khoảng 87% thị trường. Nhưng máy Mac cũng có lượng người dùng mạnh mẽ & gia tăng không ngừng, vì vậy nhiều người dùng Windows cũng đang sử dụng một máy Mac. Và rõ ràng sẽ có một vài khác biệt lớn giữa 2 hệ điều hành này.
Phần cứng tiêu chuẩn, tất cả đều do Apple sản xuất
Microsoft cấp phép Windows cho các nhà sản xuất máy tính và bán nó cho các cá nhân. Vì vậy, Windows được thiết kế để chạy trên phần cứng của nhiều công ty khác nhau. Apple làm mọi thứ hoàn toàn khác, macOS không được bán cho bất kỳ ai, vì vậy MacOS chỉ chạy trên các máy tính do chính Apple sản xuất.
Có một số hạn chế đối với điều này, nhưng một điểm cộng lớn là khả năng tương thích. Vì phần mềm và thiết bị ngoại vi của Mac chỉ phải hoạt động với một nhóm máy tính nhỏ (do chính Apple chọn, sản xuất) nên chúng ít có khả năng gặp sự cố tương thích hơn nhiều so với PC chạy Windows.
Một hệ điều hành khác
Máy tính Apple sử dụng hệ điều hành riêng của họ, gọi là macOS, trước đây được gọi là Mac OS X. Dựa trên Unix, điều này khác với Windows cả bên trong và bên ngoài. Khi bạn lần đầu tiên học cách sử dụng máy Mac, nó giống như bắt đầu một công việc mới. Bạn cần phải quan sát xung quanh để tìm mọi thứ ở đâu và mọi thứ hoạt động như thế nào.
Không có Start Menu
Trong Windows, bạn có thể truy cập nhiều tính năng của máy tính thông qua Start Menu. Và bạn có thể mở menu đó bằng phím Windows trên bàn phím của mình. Nhưng không có Start Menu nào trong macOS, vì vậy mọi thứ được sắp xếp khác nhau và bạn không có bất kỳ thứ gì giống như phím Windows. Điều thú vị là có các tiện ích bổ sung của bên thứ ba bổ sung Start Menu vào macOS, trên thực tế khi đã quen với cách sắp xếp của MacOS, bạn sẽ không cần Start Menu nữa.
Các phím tắt khác nhau
Trên Windows, bạn sẽ quen với việc sử dụng phím Ctrl cho hầu hết các phím tắt như sao chép và dán. Trong macOS, bạn sẽ sử dụng phím Command (Cmd) cho hầu hết các phím tắt trên bàn phím Mac, phím này sẽ có hình ảnh của Apple trên đó hoặc biểu tượng cỏ ba lá. Bàn phím Mac cũng có phím Ctrl, nhưng chúng không làm được điều tương tự như trong Windows. MacOS cũng có phím Option (Opt) có chức năng tương tự như phím Alt trên Windows.
Tìm cách sử dụng MacOS của riêng bạn
Một số điều cơ bản của việc sử dụng macOS tương tự như Windows. Chúng đều là giao diện hình ảnh dựa trên cửa sổ, được vận hành bằng chuột và bàn phím. Bạn mở mọi thứ bằng cách nhấp đúp vào chúng. Bạn nhấp và kéo mọi thứ vào các thư mục. Có một thùng rác cho các tệp đã xóa.
Ở đây, mình sẽ tập trung vào một số yếu tố chính của macOS mà bạn cần tự làm quen nếu là người mới sử dụng Mac.
Dock
Chạy dọc theo cuối màn hình là Dock macOS. Đây là một tập hợp các phím tắt cho các ứng dụng được cài đặt trên máy Mac. Dock bao gồm các ứng dụng mà máy Mac của bạn đi kèm và những ứng dụng bạn đã tự cài đặt. Bạn có thể nhấp và kéo các app vào đây để tạo phím tắt. Và bạn có thể kéo chúng ra một lần nữa để xóa các phím tắt (chỉ xoá khỏi Dock). Bạn cũng có thể sắp xếp lại chúng để đặt chúng theo thứ tự nào phù hợp với bạn nhất. Nhấp chuột phải vào biểu tượng Dock để xem thêm các tùy chọn.
Spotlight
Spotlight chính là chức năng tìm kiếm của macOS. Spotlight sẽ tìm kiếm mọi thứ trên internet, trong App Store, các file trong Mac của bạn và ở nhiều nơi khác. Mở nhanh Spotlight bằng cách nhấp vào biểu tượng kính lúp ở trên cùng bên phải màn hình của bạn hoặc nhấn Cmd + Space. Trong cửa sổ tìm kiếm của Spotlight, nhập nội dung bạn muốn tìm & chọn.
Khả năng tìm kiếm của Spotlight trên MacOS rất tốt, có thể nói là chính xác & nhanh hơn Windows. Vì vậy, khi muốn làm 1 điều gì đó như tìm kiếm file, tìm kiếm Google, tìm app, hãy sử dụng Spotlight & tạo thành 1 thói quen.
Menu Bar
Ở đầu màn hình, bạn sẽ thấy thanh menu (menu bar) của macOS. Menu Bar này sẽ thay đổi, tùy thuộc vào ứng dụng bạn hiện đang tập trung vào. Vì vậy, nếu bạn đang sử dụng Safari, bạn sẽ thấy các tùy chọn và cài đặt cho Safari. Ở ngoài cùng bên trái, có một biểu tượng Apple (sẽ không thay đổi) bất kể bạn đang sử dụng ứng dụng nào, biểu tượng Apple này cung cấp các phím tắt hệ thống cũng như các tùy chọn để tắt, đăng xuất hoặc khởi động lại. Ở phía bên phải của Menu Bar là khu vực thông báo của bạn, bao gồm các phím tắt cho một số ứng dụng và cài đặt, wi-fi, ngày và giờ.
App Store
Giống như iPhone, máy Mac đi kèm với App Store riêng. Sự khác biệt lớn là macOS có cho phép bạn tải các app/ứng dụng ngoài App Store. Lợi thế chính của việc sử dụng App Store là Apple kiểm soát những gì được phép sử dụng, vì vậy, bạn sẽ ít có khả năng tải xuống nội dung chứa phần mềm độc hại hơn.
Trên Windows, người dùng có thói quen tìm ứng dụng trên internet & tải về cài đặt. Khi chuyển sang MacOS, bạn chỉ cần vào App Store và tìm ứng dụng đó. Nếu không có, hãy tìm với Google sau.
Activity Monitor
Cũng giống như Windows có Task Manager, MacOS có Active Monitor. Bạn có thể tìm thấy phần này trong Applications > Utilities hoặc mở bằng Spotlight (cách nhanh nhất). Active Monitor cho thấy việc sử dụng bộ nhớ, CPU, năng lượng, Disk và Network. Active Monitor cho phép khả năng buộc dừng, điều này rất hữu ích nếu bạn đang gặp sự cố với một ứng dụng.
Safari
Đây là trình duyệt web của riêng Apple, được tạo riêng cho máy Mac. Safari được hỗ trợ tốt trong cộng đồng phát triển Mac, với nhiều plugin có sẵn và phổ biến với người dùng. Safari có mọi thứ bạn mong đợi từ một trình duyệt hiện đại, bao gồm cả chế độ duyệt web riêng tư. Tuy nhiên, không nhất thiết phải sử dụng Safari. Trên thực tế, bạn vẫn có thể sử dụng Google Chrome & Firerox.
Bạn nên thử sử dụng Safari khi sử dụng Mac bởi đây là trình duyệt được thiết kế & tích hợp riêng cho hệ điều hành MacOS, được tối ưu về hiệu năng và do vậy giúp bạn tiết kiệm Pin hơn (đặc biệt quan trọng với Laptop) trong khi hiệu quả không thay đổi.
Siri
Siri là trợ lý giọng nói của Apple cũng là trợ lý được sử dụng trên iPhone. Bạn có thể yêu cầu nó làm mọi thứ, từ mở ứng dụng đến tìm kiếm mọi thứ trên internet. Để mở Siri, hãy nhấp vào biểu tượng Siri ở trên cùng bên phải của Menu Bar hoặc nhấn và giữ Cmd + Space.
Apps
Trong macOS, ứng dụng của bạn thường được lưu trữ trong thư mục Applications. Không giống như trong Windows, ứng dụng được cài đặt ở nhiều nơi. Do các ứng dụng macOS thường độc lập, vì vậy chúng được biểu thị bằng một biểu tượng duy nhất mà bạn có thể nhấp đúp để chạy. Một số ứng dụng có thể cần các tệp khác để chạy, các tệp này được lưu trữ trong các phần khác của máy Mac. Trong những trường hợp đó, có thể có một số tệp còn sót lại cần xử lý sau khi bạn xóa ứng dụng chính.
System Preferences
Về cơ bản, System Preferences giống với Control Panel của Windows. Đó là nơi bạn có thể điều chỉnh cài đặt hệ thống và kiểm soát cách máy Mac của bạn chạy. Bạn có thể truy cập System Preferences theo một số cách, bao gồm nhấp vào biểu tượng Apple trên Menu Bar hay Cmd + Space và gõ System Preferences. Các cài đặt bạn có thể thay đổi bao gồm màn hình, Bluetooth, mạng, máy in, v.v.. Thông thường, bạn sẽ không cần phải chỉnh gì cả.
Thiết lập máy Mac mới
Một số thiết lập cơ bản khi bạn mua máy Mac mới:
Điều chỉnh tốc độ chuột
Nếu bạn sử dụng chuột: System Preferences > Mouse
Nếu bạn sử dụng trackpad: System Preferences > Trackpad
Hoặc ấn tổ hợp phím Cmd + Space và gõ Trackpad hoặc Mouse
Tại đây bạn có thể điều chỉnh tốc độ con trỏ, lực nhấn, nhấp để click (thay vì nhấn), hướng kéo chuột (scroll direction) v.v..
Thay đổi giao diện
MacOS cho người dùng khả năng điều chỉnh giao diện rất tốt.
Để thay đổi giao diện, nhìn ở phía trên cùng trái Menu Bar > biểu tượng Apple > System Preferences > General.
Có 3 cài đặt bạn cần lưu ý:
Appearance: Cho phép đổi màu theme của giao diện ở 3 chế độ: Light (sáng), Dark (tối), Auto (tự động đổi theo giờ).
Accent Color: Màu chính của giao diện.
Default web browser: Chọn trình duyệt mặt định.
Backup
Apple khá khéo léo bao gồm phần mềm sao lưu trong macOS. Được gọi là Time Machine, nó có thể được đặt để tự động sao lưu máy Mac của bạn, vì vậy nếu có bất kỳ sự cố nào, bạn có thể cài đặt lại các tệp và ứng dụng của mình chính xác như cũ. Để truy cập, ấn tổ hợp Cmd + Space và gõ time Machine.
Các mẹo và thủ thuật cần thiết cho người dùng Mac mới
Dưới đây là một số mẹo và thủ thuật để khai thác tối đa máy tính Apple của bạn.
Chụp & quay màn hình
MacOS được tích hợp chức năng chụp ảnh màn hình và quay phim màn hình. Tất cả được thực hiện thông qua ứng dụng Screenshot được tích hợp sẵn. Trong các phiên bản macOS cũ hơn, nó được gọi là Grab. Bạn cũng có thể sử dụng phím tắt. Nhấn Cmd + Shift + 3 để chụp toàn bộ màn hình của bạn. Nhấn Cmd + Shift + 4 để chụp một phần màn hình. Cmd + Shift + 5 để mở Screenshot, nơi bạn có thể truy cập tất cả các tính năng, bao gồm cả quay video.
Buộc thoát ứng dụng
Mặc dù bạn có thể buộc thoát ứng dụng Mac khỏi Activity Monitor, nhưng có một cách nhanh hơn. Nhấn Cmd + Opt + Esc để mở công cụ Force Quit Applications. Sau đó, chọn một ứng dụng và nhấp vào Buộc thoát. MacOS sẽ hỏi bạn có thực sự muốn thoát hay không, vì vậy hãy chọn Cancel hoặc Force Quit. Tính năng này rất hữu ích nếu một ứng dụng từ chối đóng hoặc làm chậm máy Mac của bạn.
Share file nhanh chóng
Nếu bạn có iPhone, Apple đã giúp dễ dàng chia sẻ các mục giữa điện thoại và máy Mac của bạn bằng cách sử dụng AirDrop. Khi tính năng này được bật trên cả hai thiết bị, bạn có thể kéo và thả tệp vào iPhone hoặc tải lên máy Mac của mình.
Tự động mở khoá với Apple Watch
Nếu bạn có Apple Watch bạn có thể cài đặt máy Mac tự động mở khóa khi hai thiết bị ở gần nhau. Điều này giúp bạn không phải nhập mật khẩu để mở khóa máy Mac. Bạn thậm chí có thể sử dụng Apple Watch của mình để phê duyệt các yêu cầu mật khẩu khác trong macOS.
Sử dụng multi-touch gesture
Sử dụng trackpad của MacBook hoặc trackpad rời của Apple, bạn có thể sử dụng các cử chỉ đa chạm khác nhau để điều khiển macOS. Tính năng này là điểm cộng cực lớn so với Windwos. Các multi-touch này bao gồm vuốt bằng hai ngón tay để cuộn, chụm để thu phóng và nhấn bằng hai ngón tay để nhấp chuột phải.
